सौरऊर्जा हा नेहमीच पर्यावरणपूरक ऊर्जा स्त्रोत मानला जातो. गेल्या दशकात सौर पॅनेल आणि पवन टर्बाइनची किंमत झपाट्याने कमी झाली आहे, ज्यामुळे ते कोळसा आणि नैसर्गिक वायूच्या विरोधात वाढत्या स्पर्धात्मक बनले आहेत. परंतु वीज वाहून नेणाऱ्या बॅटरीचा विकास आणि दिशा या तंत्रज्ञान प्रकल्पाच्या विकासावर परिणाम करेल.

आता, बॅटरीच्या बाबतीतही असेच घडत आहे, ज्यामुळे इलेक्ट्रिक वाहने स्वस्त होतील आणि ग्रीडला गरज असेल तेव्हा अतिरिक्त ऊर्जा साठवून ठेवता येईल. कच्च्या मालाच्या पुरवठा साखळीवर वाढत्या दबावामुळे परिवहन उद्योगातील बॅटरीची मागणी 40 पर्यंत जवळपास 2040 पटीने वाढण्याचा अंदाज आहे. जगभरात इलेक्ट्रिक वाहनांच्या संख्येत वाढ झाल्याने विजेची मागणी वाढेल. लिथियम बॅटरीसाठी कच्च्या मालाचा पुरवठा ही समस्या बनू शकते.

सौर पॅनेलच्या विपरीत, गंभीर कच्च्या मालाची कमतरता भरून काढण्यासाठी कारवाई न करता किंमतीत सतत घसरण सुनिश्चित करण्यासाठी केवळ नवीन पेशींचे उत्पादन पुरेसे नाही. लिथियम बॅटरीमध्ये कोबाल्टसारखे दुर्मिळ धातू असतात, ज्याची किंमत गेल्या दोन वर्षांत दुप्पट झाली आहे, ज्यामुळे बॅटरी उत्पादनाची किंमत वाढली आहे.

लिथियम-आयन बॅटरीची किंमत, जी प्रति किलोवॅट-तास वीजनिर्मिती केली जाते, ती गेल्या आठ वर्षांत 75 टक्क्यांनी कमी झाली आहे. परंतु वाढत्या किमतीमुळे कच्च्या मालाच्या पुरवठा साखळीवर दबाव वाढेल. परिणामी, ऑटोमेकर्स लिथियम बॅटरीकडे वळले आहेत, जे सध्याच्या तंत्रज्ञानापेक्षा 75 टक्के कमी कोबाल्ट वापरतात.

चांगली बातमी अशी आहे की बॅटरी उद्योग केवळ त्याच प्रमाणात कच्च्या मालासह बॅटरीची ऊर्जा साठवण क्षमता वाढवण्याचा प्रयत्न करत नाही तर ते धातूंच्या मुबलक पुरवठ्याकडे स्विच करण्याचा देखील प्रयत्न करत आहे.

गुंतवणूकदारांनी स्टार्टअप्समध्ये पैसे ओतले आहेत जे नवीन बॅटरी तंत्रज्ञान विकसित करू शकतात आणि स्थिर वीज साठवण सुविधा विकसित करू पाहणाऱ्या युटिलिटिज तथाकथित फ्लो बॅटरीचा देखील विचार करत आहेत, ज्यात व्हॅनेडियम सारख्या पुनर्वापरयोग्य सामग्रीचा वापर केला जातो.

20 वर्षांहून अधिक विकासानंतर, व्हॅनेडियम फ्लो बॅटरी एक परिपक्व ऊर्जा साठवण तंत्रज्ञान बनली आहे. नवीन ऊर्जा उर्जा संयंत्रे आणि पॉवर ग्रिड्सचे MWh-स्तरीय मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा साठवण पॉवर स्टेशन्स हे त्याच्या अनुप्रयोगाची दिशा आहे. पॉवर बँकसाठी लिथियम बॅटरी महत्त्वाच्या असतात, त्या तुलनेत चमच्या आणि फावड्यांसारख्या असतात. एकमेकांसाठी अपूरणीय आहेत. ऑल-व्हॅनेडियम फ्लो बॅटरीचे महत्त्वाचे स्पर्धक म्हणजे हायड्रोलिक एनर्जी स्टोरेज, कॉम्प्रेस्ड एअर एनर्जी स्टोरेज आणि इतर सिस्टम्ससाठी फ्लो बॅटरी यासारख्या मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा साठवण तंत्रज्ञान.

पॉवर कंपन्या फ्लो बॅटरींकडे वळतील, ज्या मोठ्या, स्वयंपूर्ण कंटेनरमध्ये द्रव इलेक्ट्रोलाइटने भरलेल्या, ज्या नंतर बॅटरीमध्ये पंप केल्या जातात त्यामध्ये विद्युत ऊर्जा साठवतात. अशा बॅटरी वेगवेगळ्या कच्च्या मालाचा वापर करू शकतात, जसे की सध्या स्टील उद्योगात वापरल्या जाणार्‍या मेटल व्हॅनेडियम.

व्हॅनेडियम बॅटरीचा फायदा असा आहे की ते लिथियम बॅटरी (चार्ज क्षय म्हणून ओळखली जाणारी प्रक्रिया) जितक्या लवकर चार्ज होत नाहीत. व्हॅनेडियम रीसायकल करणे देखील सोपे आहे.

लिथियम बॅटरीच्या तुलनेत, व्हॅनेडियम रेडॉक्स फ्लो बॅटरीचे तीन महत्त्वाचे फायदे आहेत:

प्रथम, सोय. प्रणाली तुमच्या रेफ्रिजरेटरइतकी किंवा तुमच्या क्षेत्रातील सबस्टेशन इतकी मोठी असू शकते. तुमच्या घराला एक दिवस ते वर्षभर वीज देण्यासाठी पुरेशी वीज आहे, त्यामुळे तुम्ही हवे तसे डिझाइन करू शकता.

2. दीर्घ सेवा जीवन. तुम्हाला अर्धशतक लागेल.

3. चांगली सुरक्षा. लिथियम बॅटरीसाठी निषिद्ध असलेल्या उच्च प्रवाह आणि ओव्हरचार्जच्या पार्श्वभूमीवर कोणताही दबाव नाही आणि आग आणि स्फोट अजिबात होणार नाही.

व्हॅनेडियम उत्पादनावर चीनचे वर्चस्व आहे आणि जागतिक पुरवठ्यापैकी निम्मा वाटा आहे. चीनी बॅटरी उत्पादकांची संख्या वाढत असल्याने, येत्या काही दशकात चीनमध्ये सर्वाधिक बॅटरी तयार होण्याची शक्यता आहे. बेंचमार्क मिनरल इंटेलिजन्सनुसार, 2028 पर्यंत जगातील निम्मी बॅटरी उत्पादन माझ्या देशात होऊ शकते.

सौर सेल स्टोरेज उपकरणांमध्ये व्हॅनेडियम बॅटरी मोठ्या प्रमाणावर वापरल्या गेल्या असल्यास, इलेक्ट्रिक वाहनांमध्ये लिथियम बॅटरी चार्ज करण्यासाठी अक्षय ऊर्जा वापरणे शक्य आहे. हे ऑटोमोटिव्ह आणि इलेक्ट्रॉनिक तंत्रज्ञान बॅटरी अनुप्रयोगांसाठी लक्षणीय लिथियम संसाधनांचा वापर सक्षम करते.